مقدمه

فرسودگی روانی (Burnout) یکی از چالش‌های بزرگ زنان در دنیای امروز است. در حالی‌که مردان نیز استرس و فشارهای کاری را تجربه می‌کنند، تحقیقات نشان می‌دهد زنان به‌طور قابل‌توجهی بیشتر دچار فرسودگی روانی، خستگی هیجانی، احساس فرسودگی ذهنی و ناتوانی در ادامه فعالیت‌های روزمره می‌شوند.

 علت آن تنها «زیاد بودن کارها» نیست؛ بلکه ترکیبی از عوامل اجتماعی، زیستی، فرهنگی، شغلی و خانوادگی در ایجاد آن نقش دارند.

در این مقاله، بررسی می‌کنیم که چرا زنان بیش از مردان با فرسودگی روانی روبه‌رو می‌شوند و چه عواملی باعث می‌شود فشارهای روزمره، روی ذهن و احساسات آنان سنگینی بیشتری داشته باشد.

۱. نقش‌های چندگانه زنان؛ مسئولیت‌هایی که هرگز تمام نمی‌شوند

زنان برخلاف مردان، معمولاً چند نقش هم‌زمان بر عهده دارند:

• نقش شغلی
• نقش مادری
• نقش همسری
• نقش مراقب خانواده
• نقش مدیر خانه
• نقش اجتماعی و دوستانه

این نقش‌ها به‌طور هم‌زمان و بدون توقف انجام می‌شوند.

حتی پس از پایان ساعت کاری، وظایف خانه شروع می‌شوند: مراقبت از کودک، رسیدگی به امور منزل، مدیریت کارهای روزمره و…

این چرخه بدون پایان، یکی از مهم‌ترین دلایل فرسودگی روانی زنان است.

۲. بار ذهنی (Mental Load)؛ فشار نامرئی که فقط زنان حس می‌کنند

بار ذهنی یعنی کارهایی که انجام نمی‌دهی، اما باید به آن‌ها فکر کنی.

مثلاً:

• خرید خانه تمام شده؟
•  بچه تکالیفش را انجام داد؟
• قبض‌ها پرداخت شده؟
• تولد فلانی نزدیک است؟
• غذا چی بپزم؟

این وظایف کوچک و بزرگ ذهن را خسته می‌کنند؛ حتی اگر هیچ‌کس آن‌ها را نبیند.

بار ذهنی از دلایل اصلی فرسودگی زنان است.

۳. انتظارات فرهنگی از زنان؛ همیشه باید قوی، آرام و قابل‌اتکا باشند

در بسیاری از فرهنگ‌ها، از زنان انتظار می‌رود:

• همیشه مهربان باشند
• کنترل احساسات داشته باشند
• مراقب دیگران باشند
• سخت کار کنند
• خانه را مدیریت کنند
• بدون شکایت همه چیز را درست نگه دارند

این فشار فرهنگی باعث می‌شود زنان حتی زمانی که خسته و ناتوان هستند، از کمک خواستن یا استراحت کردن احساس گناه کنند.

۴. حساسیت عصبی بالاتر؛ سیستم استرس زنان واکنش سریع‌تری دارد

تحقیقات WHO و Harvard Health نشان داده است که سیستم عصبی زنان نسبت به استرس، کمی حساس‌تر از مردان عمل می‌کند.

این یعنی:

• محرک‌های کوچک باعث واکنش‌های بزرگ‌تری می‌شوند
•  و بازیابی زنان از استرس بیشتر طول می‌کشد

این اختلاف زیستی باعث می‌شود زنان در شرایط پرتکرار فشار، سریع‌تر به مرز فرسودگی برسند.

۵. ارتباط نزدیک‌تر زنان با احساسات اطرافیان

زنان معمولاً احساسات اطرافیان را سریع‌تر درک می‌کنند و این موضوع مزیت بزرگی است؛

اما همین ویژگی باعث می‌شود:

اضطراب، ناراحتی و تنش دیگران نیز بر ذهن زنان تأثیر بگذارد.

به همین دلیل، فشار هیجانی در زنان دو برابر می‌شود:

• فشار احساسات خودشان
• فشار احساسات دیگران

این مسئله یکی از دلایل علمی فرسودگی روانی زنان است.

منابع (رفرنس‌ها)

1. Harvard Medical School. (2020). The science of self-esteem and mental health.
   Cambridge, MA: Harvard Health Publishing, Harvard University.
   Retrieved from https://www.health.harvard.edu/mind-and-mood/the-science-of-self-esteem-and-mental-health


2. American Psychological Association. (2022). Building confidence and self-worth: Psychological foundations of healthy self-esteem.
   Washington, DC: APA Publications.
   Retrieved from https://www.apa.org/news/press/releases/self-esteem


3. World Health Organization. (2021). Women’s mental health and empowerment: Promoting gender equality through psychological wellbeing.
   Geneva: World Health Organization.
   Retrieved from https://www.who.int/publications


4. Neff, K. D. (2011). Self-Compassion: The proven power of being kind to yourself.
   New York, NY: HarperCollins Publishers.
   ISBN: 978-0061733512


5. McKay, M., & Fanning, P. (2016). Self-Esteem: A proven program of cognitive techniques for assessing, improving, and maintaining your self-esteem (4th ed.).
   Oakland, CA: New Harbinger Publications.
   ISBN: 978-1626253933


6. Walker, M. (2017). Why We Sleep: Unlocking the power of sleep and dreams.
   New York, NY: Scribner.